W I E L K A N O C - 2024

Wielkanoc to święto wszystkich chrześcijan, obchodzone ku czci zmartwychwstania Chrystusa. Najważniejsze święto w kalendarzu liturgicznym, a jednocześnie najradośniejsze ze wszystkich. Z Wielkanocą związane są, gromadzone od wieków, liczne zwyczaje wielkanocne. Zwyczaje wielkanocne wywodzą się głównie z tradycji ludowej i różnią się w zależności od regionu. Na południu Małopolski, w okolicach Limanowej napotkacie na „dziady śmigustne”, czyli owinięte w słomę, zamaskowane maszkary, które pojawiają się w nocy z Niedzieli Wielkanocnej na Poniedziałek i wymuszają datki, lejąc wodą opornych.

Inne zwyczaje wielkanocne można znaleźć na Warmii, gdzie do dzisiaj, zawsze 7 kwietnia pali się kukłę „Judosza”, inne w Krakowie, gdzie w Niedzielę Palmową obwoziło się z kościoła do kościoła figurkę „Jezuska Palmowego” na osiołku, a jeszcze inne zwyczaje wielkanocne kultywowane są na Śląsku, gdzie pojawia się „kawalkada wielkanocna”, będąca po prostu procesją konną. Najliczniejsze jednak zwyczaje wielkanocne wiążą się w tradycji ludowej z Poniedziałkiem Wielkanocnym. Lanie wodą i bicie wierzbowymi witkami symbolizuje oczyszczenie się z grzechu i pokutę, w wielu regionach jednak pojawiają się związane z tą tradycją miejscowe zwyczaje wielkanocne. Kropienie święconą wodą pól i obejścia, co ma chronić przed nieszczęściami, „chodzenie z kurkiem po dyngusie”, wykupywanie się kolorowymi pisankami od dyngusa – to tylko niektóre przykłady bogatej obyczajowości ludowej, związanej z Wielkanocą.

Tradycje Wielkanocne

Polacy są narodem bardzo przywiązanym do tradycji. Z roku na rok kultywujemy więc także liczne tradycje wielkanocne. Poza typowo religijnymi, takimi jak Wielki Post – czyli trwający 40 dni okres powstrzymywania się od zabaw i uciech, Niedziela Palmowa – stanowiąca pamiątkę wjazdu Chrystusa do Jerozolimy i będąca wstępem do duchowej zadumy Wielkiego Tygodnia, mamy także liczne tradycje wielkanocne, nie do końca związane z religią. Tradycje wielkanocne wymagają wielkiego sprzątania przed świętami, które symbolizować ma przygotowanie domu na przyjęcie zmartwychwstałego Jezusa, a jest jednocześnie okazją do zrobienia porządków po zimie. Piękne, barwne palemki, poza symbolicznym znaczeniem religijnym, stanowią przejaw radości z nadchodzącej wiosny i wyraz artyzmu tych, którzy je tworzą. Tak samo cieszą oczy wielobarwne pisanki i istnieją liczne ludowe tradycje wielkanocne z nimi związane. Tradycyjnie w okresie świąt pojawia się Zając Wielkanocny z koszyczkiem – sympatyczny, świecki symbol Wielkanocy i przynosi grzecznym dzieciom drobne prezenty. Tradycje wielkanocne bowiem łączą w sobie elementy wiary ze zwykłą, ludzką radością. Idzie wiosna, przyroda budzi się do życia i w ludziach też rodzi się nadzieja na lepsze dni. Tradycje wielkanocne są wyrazem tej radości i nadziei.

Wielkanocne Pisanki

Kolorowe Pisanki Wielkanocne

Kiedy zbliża się Wielkanoc, w wielu polskich domach pojawiają się kolorowe pisanki. Długa i bogata jest ich tradycja. Pochodzący z Persji zwyczaj zdobienia jaj kurzych, gęsich i kaczych, w Polsce przyjął się już w X wieku, bo z tego okresu pochodzi najstarsza zachowana pisanka. Kolorowe pisanki tradycyjnie wykonywano techniką roztopionego wosku. Pokryte różnymi wzorami jajko wkładano do roztworów różnych ziół i korzeni, aby otrzymać odpowiedni kolor.

Dziś nazwa „kolorowe pisanki” obejmuje także inne techniki – od skrobania ostrym nożem wzorów na barwnej powierzchni, przez wyklejanki z papieru lub kolorowej włóczki, aż do ręcznie malowanych, małych arcydzieł sztuki. Kolorowe pisanki to nieodłączny element „święconki”, z którą w Wielką Sobotę idzie się do kościoła, to dekoracja wielkanocnego stołu i piękny, radosny symbol rodzącego się życia. W tradycji ludowej kolorowe pisanki zajmują czołowe miejsce i w zależności od regionu wykonuje się je odmienną techniką. Kraszanki gotuje się w wodzie z dodatkiem kory dębu (czarne), łupin cebuli (brązowe), kwiatów malwy (fioletowe), soku z buraków (różowe) lub listków barwinka (zielone). Nalepianki – to owinięte sitowiem lub słomą jajka, pisanki – wykonuje się wspomnianą techniką wosku. Kolorowe pisanki przynosi się w święta sąsiadom, nimi można się wykupić od lania wodą w Wielki Poniedziałek, w niektórych regionach urządza się wojny na kraszanki. Ale wszędzie, w całej Polsce, artystycznie wykonane, kolorowe pisanki są radosnym symbolem Wielkanocy.

Wielkanocny Zajączek

Najsympatyczniejsza postać, związana z Wielkanocą to wielkanocny zajączek. Nazywany świeckim symbolem Wielkanocy, kłapouchy i wesoły wielkanocny zajączek często w krótkich łapkach trzyma koszyczek, w którym ukrywa prezenty. Pojawia się w sklepach i marketach w postaci mięciutkich maskotek dla dzieci, czekoladowych figurek i rysunków na świątecznych kartkach, plakatach i reklamach. Chociaż wygląda młodo – ot, przesympatyczne i pełne wdzięku zajęcze dziecko – ma wielkanocny zajączek imponującą historię rodzinną.