Ten dzień, zwany także Lany Poniedziałek (Mokry Poniedziałek), jest starożytną pogańską tradycją, która odbywa się w Polsce w Poniedziałek Wielkanocny, współcześnie z chrześcijańskimi świętami Wielkanocy.
*
Ma swoje korzenie w starych słowiańskich tradycjach rzucania wody na ludzi w obrzędach, co oznacza oczyszczenie ich przed nadejściem wiosny. Tego dnia grupy chłopców (często w świątecznych ubraniach) rzucały wodę na dziewczęta, a nawet moczyły je całkowicie w pobliskich rzekach i jeziorach. Oczywiście dziewczęta zemściły się w podobny sposób. Osoba najbardziej przemoczona uważana była za najbardziej popularną lub atrakcyjną. Ta część zwyczaju była również związana ze starymi słowiańskimi obrzędami, w których woda stawała się czynnikiem wywołującym płodność (podobnie jak nalewanie wody podczas Nocy Kupały). Procesje zwykle odbywały się od drzwi do drzwi, często towarzyszyły im tradycyjne pieśni lub deklaracje wierszy.
*
Szczegóły dnia Śmigus-Dyngus mają wiele odmian regionalnych. W niektórych regionach ludzie byli także lani gałązkami wierzby cipki (często przez symulowanie lania w sposób teatralny), aby „wyrzucić” z ciał pozostałości ciemnej zimy. W innych regionach towarzyszyło mu czasem tak zwane „dziady śmigustne” [przykład na zdjęciu 4 powyżej] - mężczyźni w kostiumach wykonanych z plecionej słomy, którzy pierwotnie mieli być symbolicznymi reprezentacjami przodków przybywających na obrzęd. W niektórych małych wioskach dzień Śmigusa-Dyngusa zakończył się ucztą dla całej lokalnej społeczności, po tym jak procesje odwiedziły wszystkie domy.
*
Ten zwyczaj miał surowe zasady i kod. Na przykład, jeśli ktoś chciał uniknąć zamoczenia lub lania, mógłby rozdawać ludziom z procesji małe upominki, takie jak jajka, kiełbaski lub słodycze.
*
Najstarsze polskie źródło wspominające o zwyczaju Śmigus-Dyngus pochodzi z 1410 roku. Był to edykt zatytułowany „Dingus Prohibetur” napisany przez archidiecezję poznańską, który był jedną z wielu prób zakazania tych starych praktyk jako zbyt grzesznych i pozostających starych pogańskie zwyczaje. Pomimo ciągłych wysiłków na przestrzeni wieków, praktyki te pozostały prawie niezmienione aż do XX wieku....
